تاریخچه آب آشامیدنی و آب انبار ها در برز

به ياد آن روزها که لب رود خونه يا سر قنات و يا کنار چشمه خوني و سولجه کوزه ها و ديگها و سطلهاي مسي را پر از آب ميکرديم پس از گفت و شنود با ديگران و برز تقسيم نمودن غم وشاديهايمون با يکديگر به خونه بر مي گشتيم تا فردا همديگر را ببينيم و ظرف هامون را پر از آب کنيم . (افسوس که زمانه برنمي گردد باز )

آب آشاميدني برز از زمانهاي قديم از قنات و چشمه ها تامين ميشده است.
آب رودخانه که از چشمه سارهاي چمن رود ،جاري مي شده از وسط ده وخانه ها مي گذشته است و مردم آّب آشاميدني خود را از رودخانه يا جوي داخل منزلشان برمي داشتند. اما مردم محله هاي پايين ده چون سوسليمون کوچه مير – پاچنار بلا-....ازدهانه قنات( سرقنات ) آب برميداشتند اينجا بهترين جا بود براي صحبت وگفتگوي زنان، دختران و پسران با هم.

ضمنا مردم از دو چاه اين قنات استفاده مينمودند. اولين چاه که نه پله داشت و به قنات شفع معروف بود که چاه آن هم اکنون هست که تقريبا پانزده متر از تقاطع کوچه مخابرات و لاين چپ کانال بالاتر است

دومين چاه پله دار که از آن آب بر مي داشتند چاه مسجدجه معروف به قنات رفع که نبش کوچه به سمت خرمنگاه کنار رودخانه قرار داشت ( مسجد روبروي خانه آقاي رهگو و چاه در باغچه خانه او قرار داشت ) اين چاه حدود بيست پله داشته است

يکي ديگر از چاه هاي معروف قنات چاهي بود که در مسجد کله قرار داشت که مسجد در سيل 35 خراب شد وبعد از احداث کانال جاي مسجد هم از ميان رفت چاه ديگري تقريبا 30 متر مانده به کوچه عمارت کنار آن ايجاد نمودند با عمق13 متر آخرين چاه فعال قنات مي باشد. البته از اين چاه آب برداشته نميشد بحث به درازا کشيد داشتم راجع به آب آشاميدني برزمي گفتم مردم گريند از آب چشمه خوني وسولجه وچشمه هايي که در گريند بود استفاده ميکردند.
ولي از سال 1342 که خشکسالي در برز آغاز شد وتا سال 57 ادامه داشت و منحني رونق اقتصادي هم سير صعودي داشت افراد خير و نيکو کار جهت رفاه حال مردم در محله هاي مختلف در سالهاي متوالي تا 57 چندين آب انبار ساختند که به اختصار و ترتيب زمان ساخت درباره آنها مطالبي مينويسم ابتدا به نام آنها اشاره مي نمايم .

آب انبار ها که عبارتند از:
1 مسجد حاجت گاه
2 پچاد
3 پاسنگ
4 پل
5 گريند
6 لاچيان
7 دبيرستان
8 گريند
9 خرمنگاه
10 منبع خرمنگاه
11 منبع گردنه کاکون


اولين آب انبار توسط استاد جعفر پدر بزرگ سيد حبيب حسيني جلو درب مسجد حاجتگاه ساخته شده است که بعدها به وسيله عباس حاج ابوالحسني کاملا با آجر و سيمان ساخته شد که اکنون هم پا بر جاست.

دومين آب انبار در محله پچاد جنب مسجد مهدوي توسط مرحوم ميرزا ماشاالله برزي ساخته شده است که ساکنين محله پچاد و قبرستان کهنه از آب آن استفاده مي نمودند

سومين آب انبار در محله معروف به مقبره واقع در سينه پل توسط حاج سيد خليل صفوي زاده ساخته شد . (بياد دارم زماني که جاي آب انبار را مي کندند ديوار مقبره مير ابوعلي که گچ کاري شده بود و در تاقچه ان يک فانوس قرار داشت هم اکنون در ان مکان قبور ميزا عبدالوهاب وميرزا فتح الله و ميرزا عباس حسيني معروف به مهندس رهگو قرار دارد) سا کنين سينه پل از اين آب انبار استفاده مي کردند و هم اکنون جز شير آن که برده اند پا بر جا مانده است

چهارمين آب انبار که آنرا مرحوم حاج مهدي پورمکيان در ملک شخصي خود بنا نمود ولي شير آن را که تقريبا هشت پله زير زمين بود اول کوچه پت مويز کنار منزل آن مرحوم قرار داشت و مردم محله پل مويز وحوض خانه و جماعتي که هر صبح و بعد از ظهر ياي اتو بوس جمع مي شدند از آب آن استفاده مي‌نمودند (ولي در سال 1360 از حالت آب انبار خارج شده است )

پنجمین آب انبار که توسط حاج سيد نظام الدين ضيايي وآقاي نصرالله زاده در کنار منزل مرحوم غيرتمند در سطح زمين ساخته شده بود و مردم محله گريند ودانش آموزان دبيرستان از آن استفاده مينمودند.

ششمین آب انبار زير کوچه قوري که مرحوم غلامرضا غيرتمند در ملک شخصي خود به گنجايش تقريبا نود متر مکعب احداث نمود وبا هزينه خود علاوه بر منزل شخصي يراي ده نفر (تقر يبا) لوله کشي نمود.

هفتمین آب انبارداخل دبيرستان به همت مديريت دبيرستان سيد شمس الدين حسيني با کمک هاي مردمي يا دولتي ويا شخصي براي استفاده دانش آموزان ساخته شده بود لازم به ذکر است بدانيد ساخت اين آب انبار قبل از دو آب انبار قبلي بوده است.

هشتمین آب انبار سرسول توسط مرحوم حاج رمضان طاهري پايين اطاق سر کمر تقريبا وسط دشت سرسول ساخته شده است که همه با غداران دشت سرسول از آن استفاده مي نمودند و هم اکنون هم پا برجا مانده است.

نهمین آب انبار لاچيان که مرحوم عبا س طاهري در ملک شخصي واستفاده خودش بنا نموده بود.

دهمین، آب انبار خرمنگاه که به صورت مشارکتي آقايان (صلاحمند – سيد مهدي ميرزا باقري –کريمي پناه – حا ج سيد حسين مير زا باقري وآقا مرتضي ميرزا باقري)ساختند وبه منزلشان لوله کشي نمودند.

يازدهمین،  آب انبار خرمنگاه که به منبع معروف گشته است وهم اکنون نيز مورد استفاده عموم قرار دارد. اين منبع با کو شش وجديت و پشتکار حاج آقامهدي اسماعيلي وکمک مالي مرحوم حاج سيد جلال رضوي ساخته شده است اين آب انبار از ديگر آب انبار ها بزرگتر بود و اندازه آن به طول.... وعرض .. وعمق .... متر که با تلاشهاي مستمر آقاي اسماعيلي و ديگران روستاي برز در سال .... لوله کشي شد و همه اهالي از آب منبع خرمنگاه بهرمند شدند به جز محله قبرستان کهنه و محله سينه پل چون آن مکان ها با منبع اختلاف سطح داشتند. البته اين خانواده ها هم از آب بيشه ابراهيم که براي پاسگاه ژاندارمري برزرود لوله کشي شده بود استفاده مي نمودند ضمنا آب اين چشمه چون از کوه سياه هيمند سر چشمه ميگيرد از طرف اداره بهداشت بهترين آب شناخته شده است چنانچه در سالهاي اخير بعضي خانواده ها آب شرب خود را از اين چشمه تهيه مي نمودند چون آب منبع که از آب سرسول تهيه ميشد بهداشتي نبود و از طرف ديگر در سال هايي که خشک سالي بود منبع با کمبود آب مواجه ميگرديد تا سر انجام با کوشش اهالي برز و پيگيريهاي مستمر شوراي اسلامي برز با کمک دولت در سال ....در محل معروف به چاله مزار چاهي به عمق تقريبا چهل متر و آب تميز وبهداشتي استخراج به وسيله لوله به منبع خرمنگاه و منبع جديد گردنه کاکون منتقل و به وسيله لوله کشي جديد به تمامي خانه ها اب رساني مي شود اين سيستم لوله کشي جديد در تابستان 1388توسط معاون استاندار اصفهان و ديگر مقامات شهرستان نطنز واهالي محترم برز افتتاح ومورد بهره برداري قرار گرفت.

 آب انبار خرمنگاه

از دوستان وعلاقمندان که درباره زمان ساخت، معمار، گنجايش دقيق ومطالبي که بنده اشتباه نوشته باشم راهنمايي بفرمايند بسيار سپاسگزار خواهم بود.


من ا..توفيق

فرستنده : سيد اصغر حسينيان برزي