ویژگی های مهم طبیعی برز

برز طبیعت


روستاي برز و محدوده مورد مطالعه از نظر ويژگي هاي طبيعي شرايط خاصي دارند. محدوده هاي بين کاشان و نطنز عمدتاً بياباني و از نظر طبيعي جزء مناطق خشک به حساب مي آيند اما به فاصله حدود 20 کيلومتر در غرب اتوبان کاشان – نطنز در دل ارتفاعات محور ابيانه قرار گرفته است که روستاهاي متعددي در بين باغات مصفا شکل گرفته اند و داراي چشم اندازهاي زيباي طبيعي مي باشند.
از جمله مهمترين ويژگي هاي طبيعي اين محدوده ، باغات دره مي باشد که علاوه بر رونق اقتصاد روستاها، چشم اندازهاي زيبايي جهت جذب گردشگر فراهم آورده است.
ارتفاعات اطراف همچون کوه زير پل با ارتفاع 3398 متر، کوه ارس با 3199 متر، کوه هيمند با 2700 متر از مهمترين ارتفاعات براي کوهنوردي مي باشد.
ساير منابع طبيعي گياهان داروئي از جمله بوم آدران، گون و ... و چشمه سارهاي محدوده مي باشد که زمينه هاي مناسبي براي اقامت گردشگران و بازديد از اين مکانها مي باشد.

منابع اراضی، آب، انرژی و شبکه های ارتباطی در برز


آب: منطقه مورد مطالعه در حوضه آبريز برز رود قرار دارد و رودخانه برز که به موازات جاده اصلي از وسط روستا (شرق به غرب) جريان دارد جمع آوري و هدايت آبهاي سطحي را برعهده دارد. اين رودخانه در بيشتر ايام سال آب ندارد و در مواقعي که به سبب بارندگي زياد سيل راه مي افتد بعضاً در گذشته خرابي هايي به دنبال داشته است که نمونه آن سيل سال 1335 هجري شمسي روستا است که بسياري از مساکن روستا را تخريب و به بسياري از باغات آسيب رساند.
علاوه بر رودخانه روستا، چشمه ها و قنات روستا است که سرجمع 4 واره آب دارد (هر واره که به زبان محلي است برابر 10 اينچ مي باشد) و باغداري هر روستا با استفاده از آب همين چشمه ها و قنات صورت مي گيرد.
آب آشاميدني روستا نيز از طريق يک حلقه چاه عميق که بعد از پمپاژ در منبع به صورت لوله کشي به مساکن کشيده شده است تأمين مي شود.

 منابع ارضي : به دليل شرايط آب و هوايي خشک و نيمه خشک دره ابيانه، فرآيندهاي فرسايش مکانيکي بيش از شيميايي مؤثر هستند. در قسمت هاي مرتفع و شيب هاي تند اين منطقه، تخريب مکانيکي بسيار شديد است زيرا پوشش گياهي و پوشش خاک که موجب محفوظ نگهداشتن زمين در مقابل تغييرات حرارتي مي شود، وجود ندارد. طبق نقشه قابليت اراضي مؤسسه تحقيقات آب و خاک عمده تيپ اراضي رخنمون دار در اين منطقه کوهها هستند که واحدهاي اراضي 1،1 1،2، 1،3 در آن رخنمون دارد.
واحد اراضي 1،1 : که شامل کوهاي بسيار مرتفع با قلل تيز و کشيده متشکل از سنگ هاي سخت آهکي و دولوميتي و ماسه سنگ و بيرون زدگي هاي بسيار زياد ارتفاع و داراي شيب بيش از 90 درصد است که عموماً بدون پوشش گياهي و يا با پوشش کم گونه هاي گندميان و اراضي باير است.
واحد اراضي 1،2 : که کوههاي مرتفع با قلل مدور متشکل از سنگ هاي آهکي، شيل و ماسه سنگ با شيب 80 – 60 درصد که در رأس قلل عموماً بدون پوشش خاکي و دامنه ها خاکهاي خيلي کم عمق تا کم عمق غير يکنواخت که داراي پوشش کم گياهان علفي يکساله و چراگاه فصلي هستند.
واحد اراضي 1، 4 : که شامل کوههاي کم ارتفاع بريده بريده و فرسايش يافته متشکل از سنگ هاي آهکي شيل و کنگلومرا با شيب 70 – 60 درصد که داراي خاکهاي کم عمق يکنواخت با بافت متوسط تا سنگين که داراي پوشش کم تا متوسط گياهان مرتعي، بقاياي درختان جنگلي با پراکندگي زياد و در بعضي   قسمت ها در حاشيه دره ها زراعت آبي و باغات در قطعات کوچک است.
انرژي: روستاي برز به شبکه برق سراسري متصل مي باشد و در اين زمينه مشکل ندارد. ساير منابع انرژي روستا شامل گازوئيل و نفت است که در جايگاه توزيع سوخت روستا بين روستاييان تقسيم مي شود. شايان ذکر است روستاي برز فاقد گاز لوله کشي است و گاز مصرفي به صورت کپسول بين روستاييان توزيع مي شود.
شبکه هاي ارتباطي: روستاي برز از نظر ارتباطي وضعيت مناسبي دارد و فاصله آن با اتوبان کاشان – اصفهان شرايط خوبي براي دسترسي به روستا فراهم آورده است.
اين روستا در مقياس محلي با شهر نطنز و در مقياس منطقه اي با شهرهاي کاشان و اصفهان مرتبط مي باشد. راههاي ارتباطي برز با مناطق اطراف در گذشته عبارت بودند از:
- گدار کاشان: اين جاده خاکي از برز به سمت ابيانه بوده و از شمال ابيانه به سمت کاشان بوده است. فاصله برز تا کاشان حدود 70 کيلومتر بوده و براي رفتن به کاشان از کرشک، جهق پايين، رنگ جان و هنرآباد مي گذشته است.

برزرود


گدار اصفهان: اين جاده خاکي نيز بعد از طره و ابيانه از جنوب غرب ابيانه به طرف اصفهان بوده و براي رسيدن به اصفهان مي بايست از ده سه، بيدشک، برهول، مورچه خورت و گز مي گذشتند.
گدار تجره: از اين راه به ميمه و جوشقان مي رفته اند و از مراوند، چغاده، رباط، ميمه و وزوان مي گذشتند.
همانگونه که اشاره شد روستاي برز در حال حاضر به وسيله راه آسفالته با اتوبان کاشان – اصفهان ارتباط دارد. در گذشته فقط قسمتي از جاده مال رو با اين جاده انطباق داشته است. به اين ترتيب که جاده قديم از پل هنجن تا زيارت هنجن در کنار مسير رودخانه و از پشت باغهاي هنجن تا مزارع باقرآباد و از باقرآباد تا يارند از همين جاده کنوني مي گذشته است. از يارند به کمجان تا برز نيز از پشت باغها مي گذشته است.
اين جاده تا سال 1360 خاکي بوده و در اين سال آسفالت شده است. برز بين دو شاه راه اصلي قرار دارد. شاه راه اول، راه کاشان – قمصر – مورچه خورت و اصفهان است و شاه راه دوم کاشان – نطنز – يزد و کرمان است.

روستای برز
جاده روستای برز

مخاطرات طبیعی-لغزش برز

لغزش


در محدوده مورد مطالعه ريزش ها از جمله حرکات معمول مواد بر روي دامنه کوهها است. يکي از نمونه هاي قابل توجه ريزش سنگ است که در اطراف روستاي برز و روستاهاي مجاور ديده مي شود. جنس سنگ هاي قسمت هاي بالايي دره، آهکي و ماسه سنگي است و داراي شکستگي هاي زيادي است. چنين شرايطي باعث شده که آهک ها به صورت قطعات کوچک و بزرگ سقوط کنند و به سمت روستاها به حرکت در آيند. چنين وضعي مي تواند تهديدي دائمي براي مردم روستاي برز و ديگر روستاها باشد.
برزرود


ریزش سنگ در روستای برز

برز در مخاطرات طبیعی-سیل

سیل

عوامل فرسايش مسلط در اين منطقه، آبهاي جاري فصلي و موقتي است. اين آبها سه عمل مختلف تخريب، حمل مواد و رسوبگذاري را در قسمت هاي مختلف مسير خود انجام مي دهند. در روي دامنه ارتفاعات اين منطقه فرسايش شياري و خندقي به وفور يافت مي شود که دال بر تسلط فرسايش آبي در منطقه است که بارزترين اين نوع فرسايش ها را مي توان در حد فاصل روستاي طره و ابيانه بر روي دامنه ها مشاهده کرد. اواسط بهار فصل طغيان رودها است. در اين فصل هنگام ذوب برف کوهها، آب حاصل از باران هاي بهاري را تقويت مي کند و رودها علاوه بر حمل مواد ناشي از تخريب دامنه ها، توانايي حفر بستر خود و دگرگون کردن دره ها را دارند. رگبارهاي اتفاقي در پاييز، اغلب سبب به راه افتادن سيلاب ها مي شود که در شستشوي دامنه ها اهميت دارد.
با توجه به وجود رودخانه برز که از وسط روستاي برز مي گذرد از گذشته خطر وقوع سيل وجود داشته است و در سال 1335 سيل عظيمي بسياري از بناها و باغات مسير خود را از بين برده است و بعد از سيل ساخت و سازهاي جديد بيشتر در مناطق مرتفع انتقال پيدا کرده است. همچنين مسير رودخانه نيز بهسازي شده است .

کانال روستای برز

کانال روستای برز برای جلوگیری از خرابی سیل


ویرانه های ناشی از سیل سال 1335

اماکن گردشگری برز


کوه زیبای اُشترجه در روستای برز
کوه زیبای اُشترجه در روستای برز

کوه زیبای اُشترجه در روستای برز

کوه زیبای اُشترجه





چشمه وُرازه



لاگرما




چمن رود



روی قلعه



کوه سفید
کوه سفید 

عسل چکون

برز از نگاه مخاطرات طبیعی-زلزله


بخش جنوبی – جنوب باختری منطقه در حقیقت فرازمینی با روند شمال باختری – جنوب خاوری را به نمایش می گذارد که با گسل نطنز از بخش فرو رفته میانی و شمالی جدا گردیده است.
گسل نطنز با امتداد شمال باختری – جنوب خاوری مهمترین عنصر ساختمانی منطقه است که افزون بر عملکرد راستا لغزراستگرد، عملکرد فشاری نیز داشته و در بخش جنوب خاوری سبب راندگی رسوبات کرتاسه بر روی سنگ های آتشفشانی شده است. این گسل در مواردی دارای شیبی حدود 85-80 درجه به طرف جنوب باختری می باشد. از دیگر عناصر ساختاری منطقه می توان به راندگی هایی اشاره کرد که به چهار دسته قابل تقسیم اند:
1- راندگی های پیش از کرتاسه که در امتداد دره چیمه و شمال فریزهند سبب راندگی واحدهای قدیمی تر بر روی واحدهای جدید شده و به نظر می رسد طی دوره های بعدی نیز مجدداً فعال شده اند.
2- راندگی های پس از کرتاسه و پیش از ائوسن که سبب راندگی واحدهای سنگی ژوراسیک بر روی کرتاسه و همچنین واحدهای سنگی کامبرین – اردودیسین بر روی کرتاسه گردیده است.
( مثلاً راندگی جنوب روستا ابیانه ) روند شمال باختری – جنوب خاوری و خاوری – باختری داشته و شیب آن به سمت شمال یا جنوب است.
3- راندگی و شکستگی های پس از میوسن که سبب راندگی واحدهای سنگی ائوسن بر روی واحدهای سنگی الیگومیوسن گردیده است. این راندگی عموماً روند خاوری – باختری و شیب رو به جنوب را دارا هستند. به نظر می رسد که یک سیستم گسلی راستا لغز سبب جابجا شدن یال شمالی تاقدیس نواب به سمت پایین شده است.
شمار در خور توجهی از گسل های عوضی با جابجا شدگی راستا لغز نیز سنگ های منطقه را تحت تأثیر قرار داده اند که در واقع شکستگی های منطقه روند متمایل به شمال – جنوب داشته و اهمیت کمتری در ساختار منطقه داشته اند. محور چین خوردگی های منطقه بیشتر به موازات گسل های اصلی منطقه است و یا زاویه کمی با آنها می سازند. چین خوردگی های بسیاری نیز در منطقه بالا زده ابیانه وجود دارند که محور آنها زاویه نسبتاً کمی با گسل ها می سازند.
طبق نقشه پهنه بندی زلزله مؤسسه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله منطقه مورد مطالعه در پهنه با خطر نسبتاً بالا قرار دارد.

سوابق و یافته های احتمالی باستان شناسی برز


وجود آثار و بقایای ساختمان های قدیمی همچون عمارت پایین و بالا ، امامزاده روستا و ... و حفاری های غیر مجازی که در برخی قسمت ها صورت گرفته ، نشان دهنده وجود برخی آثار باستانی در روستا می باشد و مردم محلی اعتقاد دارند که سکه و یا سایر وسایل قیمتی در روستا کشف شده است اما از آنها اطلاعی ندارند و توسط افراد سودجو ربوده شده اند . بنابراین ، نمی توان به طور دقیق راجع به وجود یا عدم وجود چنین وسایل و آثاری نظر داد.