آتشكده ابیانه

در مسير کوچه اصلي ابيانه که از دروازه بالا تا دروازه پائين امتداد دارد،چهارتا گذرگاه سرپوشيده وجود دارد و اولين آنها سباتي است که سبک ساختمان آن با سباتهاي ديگر فرق دارد و به هرپک معروف است.علت اين شهرت به اين دليل است که در وسط اين گذرگاه و ديوار شمالي غرفه اي محاذي و قرينه قرار دارد که با دو يا سه پله به خانه اي شخصي راه دارد و هم به اطاق کوچکي که بر روي طاق ضربي واقع است وارد مي شود و به واسطه همين دو راه پله است که اين سبات به اين نام شهرت پيدا کرده است.اما اين بنا که بر خلاف اسلوب ساختماني محل از پايه تا پوشش سقف با طاق ضربي و با سنگ و گچ ساخته شده است، بسياري آنرا آتشکده يا معبد زرتشتي دانسته اند و شمائي هم از ساختمان اوليه به چاپ رسيده است.

مردم دو محل ديگر اين روستا (محل پائين و يسمان) نام قديمي ديگري بغير از هرپک براي اين محل دارند و آن برازه است.برازه مخفف برآذر (برآذرگاه) است،که به محلي که از سمت غرب به اين بنا متصل مي شده اطلاق شده است. 

ماخذ: کتاب ابيانه و فرهنگ مردم آن، نويسنده: زين العابدين خوانساري ابيانه