امامزادگان اسماعیل و اسحق و حلیمه خاتون روستای برز

از آثار به جای مانده در روستای برز بقعه قدیمی امامزادگان اسمعیل و اسحاق و حلیمه خاتون می باشد که دو چنار کهنسال بر محوطه جلوی در ورودی آن سایه گستر شده است. فضای داخلی امامزاده به ابعاد 40/10*30/14 متر مربع می باشد که سقف و ستون‌های سیزده گانه آن به مانند ابیانه از چوب ساخته شده است.

بخشی از رواق امامزاده اسمعیل و اسحاق و حلیمه خاتون از ستون های چوبی موجود ده عدد آن هشت ضلعی و قدیمی است با قطر متوسط 16/1 متر که  فاصله آن‌ها از یکدیگر 90/2 متراست. ستون ها و سقف امامزاده در اثر سیلاب سال 1335 صدمه بسیاری دید و تنها بخشی از قاب چینی سقف محاری بالای ضریح که دارای نقوش هندسی است، سالم مانده است.
تیر و تخته‌های سقف دارای نوشته های بسیاری است که در اثر سیل تقریباً محو و ناخوانا شده است.
روی یکی از ستون های نزدیک ضریح کتیبه ای چوبی به اندازه 5/11 * 5/20 سانتیمتر جاسازی شده که دو بیت زیر به خط نستعلیق، در آن کنده کاری شده است.
نجار چو کرد کشته فیض، درو
ز استاد محب حساب جستم گفتا‌
من هم پی تاریخ نمودم یک و دو
کردم آباد فرش مسجد از نو


درهای چوبی داخل رواق:

داخل رواق امامزاده دو در چوبی با مشخصات زیر قرار دارد:

1- در کنار رواق، در چوبی دو لنگه ای به دیوار تکیه دارد که تنکه ها و آلات چینی های یک لنگه آن ریخته است. ای در که ورودی رواق بوده در اثر سیل متلاش شده است و علاوه بر منبت کاری، دارای نوشته هایی به شرح زیر می باشد:
«ساعی هذا الباب الصدر الکبیر عمادالدین پهلوان ابن علی پهلوان مرتضی برزی غفرالله له. عمل استاد محمد شاه ابن استاد حیدر کرمانی. فی شهر سنه ثلاث و سبعین و سبع مائه (773) العبد محمود بادی».
ای در قدیم اکنون نه تنها از هم پاشیده شده، بلکه در معرض پوسیدگی نیز قرار دارد. بنابریان جا دارد که نسبت به تعمیر و مرمت اساسی آن اقدام شود.
2- در چوبی ورودی شرقی: ورودی شرقی رواق دارای در دو لنگه ای به ابعاد 06/1*06/2 متر است که بخشی از نوشته های منبت کاری آن در اثر مرور زمان و عوامل جوی و سیل محو شده و نوشته های باقی مانده بدین شرح است:
«وقف مسجد جامع کرد فخرالماجد محمد حسین ابن حسین برزی. عمل استاد تاج الدین ابن استاد ولی الدین نجار. حفظهماالله و به خط علی ابن فخرالدین اقدیسی».
به لنگه سمت راست، جملات شهادتین و علی ولی الله نیز کنده کاری شده است.
گر چه بخشی از نوشته های این در که احتمالاً حاوی تاریخ ساخت بوده است در اثر سیل از بین رفته است، ولی با توجه به متن کتیبه چوبی که به ستون منبر آویخته شده و تاریخ ساخت کتیبه را 792 هـ . ق ذکرکرده است و از پدر تاج الدین به عنوان مرحوم استادولی یاد کرده، اما در نوشته های این در، هم پدر تاج الدین را، استاد ولی ذکر کرده می توان نتیجه گیری کرد که به هنگام ساخت این در توسط تاج الدین، پدر او استاد ولی در قید حیات بوده است، به عبارت دیگر این در قبل از سال 792 هـ . ق ساخته شده است.

منبر چوبی:
مهمترین اثر تاریخی این امامزاده منبری چوبی است که در اثر سیل سال 1335 از هم پاشیده شد و سالیان درازی قطعان آن، در گوشه رواق انباشته شده بود.
این منبر دارای منبت کاری های ظریف و طرح و نقش های گوناگون است. بر ستون های دیواره کنار پله ها و مسند آن آیات قرآنی کنده کاری شده، و دارای کتیبه‌ای است که در آن نام بانی و تاریخ ساخت که سال 543 هـ . ق است درج شده است. عبارت کنده کاری بر روی منبر چنین است:
«… هذا المنبر الضعیف المذنب، محمد بن ابوالقاسم بن الحسین بین عیسی غفرالله له به تاریخ شهر ربیع الآخر سنه ثلاث و اربعین و خمسمائه» 543 هـ . ق
چون بیم گم شدن این قطعات می رفت نامه ای به شرح زیر حضوراً تقدیم مدیر وقت اداره کل حفاظت آثار باستانی و بناهای تاریخی ایران کردم که در اثر پی گیری های مکرر و حست نیت مسئولین امر، منبر به اصفهان حمل و مورد تعمیر اساسی قرار گرفت و به امام زاده برز برگشت داده شد.
کتیبه چوبی مورخ 792 هـ . ق

در کنار دیواره منبر مذکور کتیبه چوبی جداگانه ای قرار دارد که متن نوشته های آن بدین شرح است:
«بذکرالله اعلی بفیض و فضل حضرت الهی و امداد کرم نامتناهی…
این صفحه مبارک را … استاد الاجل تاج الدین ابن مرحوم استاد ولی نجار بکد یمین و عرق … فی شهر رجب المرجب سنه اثنین و تسعین و سبعمائه 792 هـ . ق»