نطنز
سرزميني با ويژگيهاي تاريخي و طبيعي و وسعتي افزون بر 3400 كيلومترمربع در دامان بلندترين قله كوير مركزي كشور (كركس) خودنمايي مي كند .
نطنز با توجه به اين كه از سمت جنوب شرقي با تپه ماهورهاي كم ارتفاع به جلگه حاصلخيز و پربركت بادرود محدود مي شود و از آنجا تا كوير مركزي ادامه مي يابد، داراي دو نوع آب و هواي كوهستاني و كويري است و اين تنوع آب و هوا شرايط مناسبي براي رويش و پرورش انواع گونه هاي گياهي در اين منطقه فراهم آورده است .
نطنز از نظر تقسيمات كشوري داراي دو بخش است، يكي بخش مركزي به مركزيت شهر نطنز و ديگري بخش امامزاده به مركزيت شهربادرود. بخش مركزي 3 دهستان و بخش امامزاده 2 دهستان دارد .
فرمانداري نطنز سال 1337 تأسيس شد و اين شهرستان در حال حاضر داراي 322 نقطه جغرافيايي جمعيت دار و بدون جمعيت است .
نطنز در ادوار گذشته به عنوان منزلگاه و محل اقامت موقت كاروانهاي بزرگ تجاري مطرح بود و در دوران هايي از تاريخ مورد تاخت وتاز راهزنان و ياغيان قرار گرفته است .
نطنز در حال حاضر از چند راه ارتباطي برخوردار است نخست جاده قديم نطنز كه از كاشان منشعب شده و پس از عبور از تپه ماهورها، بسياري از روستاها را پشت سر گذاشته و به دوراهي ابيانه و پل هنجن منتهي شده و سرانجام به شهر نطنزمي رسد. دوم جاده ترانزيتي كاشان - بادرود كه آنهم بعد از كاشان در حاشيه كوير تا شهر بادرود امتداد دارد و از آنجا از طريق يك جاده 30 كيلومتري به شهر نطنز مي پيوندد. جاده سوم بزرگراه كاشان- نطنز - اصفهان است كه در سالهاي اخير ساخته شده و به موازات جاده قديم نطنز در محدوده اي بين اين جاده و جاده كاشان - بادرود قرار گرفته است. ساخت اين بزرگراه كه كاري بسيار ارزشمند و مهم به شمار مي آيد، به شهرستان نطنز حياتي دوباره بخشيده و فصل تازه اي در توسعه و عمران اين ديار تاريخي گشوده است .
بزرگراه كاشان - نطنز ادامه بزرگراه تهران - قم است كه از جنوبي ترين نقطه شهر نطنز عبور كرده وازطريق مورچه خورت به شهر اصفهان متصل مي شود .
غير از اين محورها، جاده هاي خاكي و قديمي ديگري نيز در بخش كويري نطنز وجود دارد كه در ادوار گذشته مورد استفاده كاروانها قرار مي گرفته و هم اكنون به صورت متروكه درآمده است .
قرار است در مسير يكي از اين جاده ها، راه جديد گرمسار - كاشان ساخته شود كه اين راه مسافت تهران تا كاشان و نطنز را به ميزان قابل توجهي كاهش خواهد داد .
نطنز با توجه به آب و هواي مساعد و موقعيت ويژه اقليمي يكي از قديمي ترين نقاط قابل سكونت در محدوده مركزي كشور بوده است .
اين خطه در دوران عظمت ايران باستان به ويژه دوره ساسانيان از اهميت بسياري برخوردار بوده و آثار برجاي مانده از اين دوره گواه اين ادعاست .
ارتفاعات پربركت "كركس" و دامنه هاي سرسبز آن با آبي گوارا محيط مناسبي را براي زيست اقوام گوناگون فراهم كرده و اين خطه را به صورت يكي از زيباترين و بهترين مكان ها براي ايجاد كشتزارها و باغها با انواع محصولات مرغوب كشاورزي و باغي درآورده است .
زمين هاي حاصلخيز و آب گوارا كه از چشمه سارهاي كركس جاري شده و تا پهنه كوير جريان مي يابد، موقعيت ويژه اي را براي توليد محصولات مرغوب ايجاد كرده است، بطوري كه ميوه ها، محصولات صيفي و زعفران نطنز هم كه در سالهاي اخير كشت آن در برخي كشتزارها رواج يافته از نظر طعم و مزه در نوع خود بي نظير است و شايد همين ويژگي هاست كه هر محصولي از نطنز را "تحفه" مي نامند و شهرستان نطنز به ديار تحفه ها شهرت يافته است .
تحفه نطنز
تحفه نطنز در فرهنگ عام كنايه از نمونه اي نادر و كمياب است كه مي تواند در مورد هر شخص يا هر شيء مصداق پيدا كند، اما قريب به اتفاق سالخوردگان و راويان تاريخ و فرهنگ اجتماعي و ادبيات نطنز براين عقيده اند كه تحفه نطنز به نوعي محصول خشكبار اطلاق مي شود كه متشكل از ميوه اي به نام الگ( از خانواده هلو است كه بسيار شيرين است و فقط در آبادي هاي نطنز به دست مي آيد) و مغزگردوي آسياب شده و خاك قند است كه در اصطلاح محلي به آن "جوزقند" مي گويند و برخي به آن گرد دارچين و هل نيز اضافه مي كنند .
نحوه تهيه "جوزقند" به اين صورت است كه ابتدا پوست "الگ" را گرفته و هسته آن را درمي آورند و بعد بجاي هسته داخل آن را با مغزگردوي آسياب شده و خاك قند و... پر مي كنند و سپس "جوزقند" را خشك مي كنند تا قابل استفاده شود .
اما بسياري ديگر ازمردم "گلابي" را تحفه نطنز مي دانند ، چرا كه "گلابي" نطنز از نظر طعم و مزه در نوع خود بي نظير است و اين بخاطر تركيبات خاك و آب و هواي ويژه نطنز است، چرا كه نهال هاي گلابي نطنز را در مناطق ديگر تكثير كرده اند، اما محصول آنها چنين كيفيتي ندارد... به طور كلي آب و خاك و هواي مساعد خطه نطنز، به گونه ايست كه شرايط براي رويش و توليد بهترين نوع محصولات كشاورزي زميني و باغي را فراهم كرده و در يك كلام مي توان گفت، تمامي محصولات گياهي نطنز جنبه "تحفه" دارند واين در شرايطي است كه به دليل نبودن صنايع تبديلي در اين شهرستان هر سال مقدار زيادي از اين محصولات از بين مي روند .
موقعيت تاريخي
همنشيني نطنز با بخشي از كوير مركزي ايران و خشكسالي هاي متناوب ناشي از اين موقعيت، بارها و بارها شهر تاريخي نطنز را از اوج توسعه و افتخار به انزوا كشيده ومردم سختكوش آن را به مناطق ديگر كوچ داده است .
به گواه تاريخ، دوران صفويه نقطه اوج پيشرفت نطنز بوده است .
آنچه ازنوشته هاي مورخان استنباط مي شود اين است كه در قرون اوليه اسلام تمامي روستاهاي نطنزو كاشان تا منطقه راوند كاشان جزء حوزه اميرنشين اصفهان بوده و جغرافي نويسان آن زمان آبادي هاي اين حوزه را به دو منطقه گرمسير و سردسير تفكيك كرده اند .
"رسته اصفهاني" در كتاب (اعلان النفيسه) تأليف سال 290 هجري ضمن شرحي درباره آبادي هاي اصفهان نوشته است: " از جمله روستاهاي اصفهان دو بخش سردسير و گرمسير كاشان است كه جايگاه آزاد مردان والاگوهر است. و نيز قبيله اي تازي نژاد از قوم حمدان اهل يمن در آن نواحي جاي گزيده اند و اين دو بخش حدفاصل مابين حوزه هاي عمال قم و اصفهان است"
سمعاني نيز در كتاب "انساب" و ياقوت در كتاب معجم البلدان، نطنز را "بليده" يعني شهر كوچكي از توابع اصفهان خوانده است .
برخي ازمنابع جغرافيايي قديم هم حاوي اطلاعاتي از كوه "كركس" است كه در نطنز واقع شده است. "مقدسي" كوه كركس را بلندترين كوه كوير لوت شمرده و مورخ ديگري نوشته است: "كركس كوه و سياه كوه پناهگاه راهزنان بوده و در يكي از دره هاي كركس چشمه آبي به نام "آب بند" است كه از شكاف سنگي در ميان صخره ها بيرون آمده است . "
در عهد سلجوقيان و صفويان، خطه نطنز در گذرگاه يكي از دو مسير مهم پايتخت و محل رفت و آمدهاي بسيار بوده است .
از اين رو علاوه بركاروانسراهاي بزرگ عمومي كه در فواصل اين راه براي كاروانيان آماده بود، در نقاط متعدد و خوش منظر آن نيزكاخهاي شاهانه و باغ وبستانهاي باصفا ساخته و پرداخته بودند. اسكندر بيك منشي، مؤلف عالم آراي عباسي به موقعيت نطنز اشاره كرده و نوشته است :
نطنز از نظر تقسيمات كشوري داراي دو بخش است، يكي بخش مركزي به مركزيت شهر نطنز و ديگري بخش امامزاده به مركزيت شهربادرود. بخش مركزي 3 دهستان و بخش امامزاده 2 دهستان دارد .
فرمانداري نطنز سال 1337 تأسيس شد و اين شهرستان در حال حاضر داراي 322 نقطه جغرافيايي جمعيت دار و بدون جمعيت است .
نطنز در ادوار گذشته به عنوان منزلگاه و محل اقامت موقت كاروانهاي بزرگ تجاري مطرح بود و در دوران هايي از تاريخ مورد تاخت وتاز راهزنان و ياغيان قرار گرفته است .
نطنز در حال حاضر از چند راه ارتباطي برخوردار است نخست جاده قديم نطنز كه از كاشان منشعب شده و پس از عبور از تپه ماهورها، بسياري از روستاها را پشت سر گذاشته و به دوراهي ابيانه و پل هنجن منتهي شده و سرانجام به شهر نطنزمي رسد. دوم جاده ترانزيتي كاشان - بادرود كه آنهم بعد از كاشان در حاشيه كوير تا شهر بادرود امتداد دارد و از آنجا از طريق يك جاده 30 كيلومتري به شهر نطنز مي پيوندد. جاده سوم بزرگراه كاشان- نطنز - اصفهان است كه در سالهاي اخير ساخته شده و به موازات جاده قديم نطنز در محدوده اي بين اين جاده و جاده كاشان - بادرود قرار گرفته است. ساخت اين بزرگراه كه كاري بسيار ارزشمند و مهم به شمار مي آيد، به شهرستان نطنز حياتي دوباره بخشيده و فصل تازه اي در توسعه و عمران اين ديار تاريخي گشوده است .
بزرگراه كاشان - نطنز ادامه بزرگراه تهران - قم است كه از جنوبي ترين نقطه شهر نطنز عبور كرده وازطريق مورچه خورت به شهر اصفهان متصل مي شود .
غير از اين محورها، جاده هاي خاكي و قديمي ديگري نيز در بخش كويري نطنز وجود دارد كه در ادوار گذشته مورد استفاده كاروانها قرار مي گرفته و هم اكنون به صورت متروكه درآمده است .
قرار است در مسير يكي از اين جاده ها، راه جديد گرمسار - كاشان ساخته شود كه اين راه مسافت تهران تا كاشان و نطنز را به ميزان قابل توجهي كاهش خواهد داد .
نطنز با توجه به آب و هواي مساعد و موقعيت ويژه اقليمي يكي از قديمي ترين نقاط قابل سكونت در محدوده مركزي كشور بوده است .
اين خطه در دوران عظمت ايران باستان به ويژه دوره ساسانيان از اهميت بسياري برخوردار بوده و آثار برجاي مانده از اين دوره گواه اين ادعاست .
ارتفاعات پربركت "كركس" و دامنه هاي سرسبز آن با آبي گوارا محيط مناسبي را براي زيست اقوام گوناگون فراهم كرده و اين خطه را به صورت يكي از زيباترين و بهترين مكان ها براي ايجاد كشتزارها و باغها با انواع محصولات مرغوب كشاورزي و باغي درآورده است .
زمين هاي حاصلخيز و آب گوارا كه از چشمه سارهاي كركس جاري شده و تا پهنه كوير جريان مي يابد، موقعيت ويژه اي را براي توليد محصولات مرغوب ايجاد كرده است، بطوري كه ميوه ها، محصولات صيفي و زعفران نطنز هم كه در سالهاي اخير كشت آن در برخي كشتزارها رواج يافته از نظر طعم و مزه در نوع خود بي نظير است و شايد همين ويژگي هاست كه هر محصولي از نطنز را "تحفه" مي نامند و شهرستان نطنز به ديار تحفه ها شهرت يافته است .
تحفه نطنز
تحفه نطنز در فرهنگ عام كنايه از نمونه اي نادر و كمياب است كه مي تواند در مورد هر شخص يا هر شيء مصداق پيدا كند، اما قريب به اتفاق سالخوردگان و راويان تاريخ و فرهنگ اجتماعي و ادبيات نطنز براين عقيده اند كه تحفه نطنز به نوعي محصول خشكبار اطلاق مي شود كه متشكل از ميوه اي به نام الگ( از خانواده هلو است كه بسيار شيرين است و فقط در آبادي هاي نطنز به دست مي آيد) و مغزگردوي آسياب شده و خاك قند است كه در اصطلاح محلي به آن "جوزقند" مي گويند و برخي به آن گرد دارچين و هل نيز اضافه مي كنند .
نحوه تهيه "جوزقند" به اين صورت است كه ابتدا پوست "الگ" را گرفته و هسته آن را درمي آورند و بعد بجاي هسته داخل آن را با مغزگردوي آسياب شده و خاك قند و... پر مي كنند و سپس "جوزقند" را خشك مي كنند تا قابل استفاده شود .
اما بسياري ديگر ازمردم "گلابي" را تحفه نطنز مي دانند ، چرا كه "گلابي" نطنز از نظر طعم و مزه در نوع خود بي نظير است و اين بخاطر تركيبات خاك و آب و هواي ويژه نطنز است، چرا كه نهال هاي گلابي نطنز را در مناطق ديگر تكثير كرده اند، اما محصول آنها چنين كيفيتي ندارد... به طور كلي آب و خاك و هواي مساعد خطه نطنز، به گونه ايست كه شرايط براي رويش و توليد بهترين نوع محصولات كشاورزي زميني و باغي را فراهم كرده و در يك كلام مي توان گفت، تمامي محصولات گياهي نطنز جنبه "تحفه" دارند واين در شرايطي است كه به دليل نبودن صنايع تبديلي در اين شهرستان هر سال مقدار زيادي از اين محصولات از بين مي روند .
موقعيت تاريخي
همنشيني نطنز با بخشي از كوير مركزي ايران و خشكسالي هاي متناوب ناشي از اين موقعيت، بارها و بارها شهر تاريخي نطنز را از اوج توسعه و افتخار به انزوا كشيده ومردم سختكوش آن را به مناطق ديگر كوچ داده است .
به گواه تاريخ، دوران صفويه نقطه اوج پيشرفت نطنز بوده است .
آنچه ازنوشته هاي مورخان استنباط مي شود اين است كه در قرون اوليه اسلام تمامي روستاهاي نطنزو كاشان تا منطقه راوند كاشان جزء حوزه اميرنشين اصفهان بوده و جغرافي نويسان آن زمان آبادي هاي اين حوزه را به دو منطقه گرمسير و سردسير تفكيك كرده اند .
"رسته اصفهاني" در كتاب (اعلان النفيسه) تأليف سال 290 هجري ضمن شرحي درباره آبادي هاي اصفهان نوشته است: " از جمله روستاهاي اصفهان دو بخش سردسير و گرمسير كاشان است كه جايگاه آزاد مردان والاگوهر است. و نيز قبيله اي تازي نژاد از قوم حمدان اهل يمن در آن نواحي جاي گزيده اند و اين دو بخش حدفاصل مابين حوزه هاي عمال قم و اصفهان است"
سمعاني نيز در كتاب "انساب" و ياقوت در كتاب معجم البلدان، نطنز را "بليده" يعني شهر كوچكي از توابع اصفهان خوانده است .
برخي ازمنابع جغرافيايي قديم هم حاوي اطلاعاتي از كوه "كركس" است كه در نطنز واقع شده است. "مقدسي" كوه كركس را بلندترين كوه كوير لوت شمرده و مورخ ديگري نوشته است: "كركس كوه و سياه كوه پناهگاه راهزنان بوده و در يكي از دره هاي كركس چشمه آبي به نام "آب بند" است كه از شكاف سنگي در ميان صخره ها بيرون آمده است . "
در عهد سلجوقيان و صفويان، خطه نطنز در گذرگاه يكي از دو مسير مهم پايتخت و محل رفت و آمدهاي بسيار بوده است .
از اين رو علاوه بركاروانسراهاي بزرگ عمومي كه در فواصل اين راه براي كاروانيان آماده بود، در نقاط متعدد و خوش منظر آن نيزكاخهاي شاهانه و باغ وبستانهاي باصفا ساخته و پرداخته بودند. اسكندر بيك منشي، مؤلف عالم آراي عباسي به موقعيت نطنز اشاره كرده و نوشته است :
"در نطنز، باغ تاج آباد با عمارات درگاه و بالا خانها و حمام و غيره و باغ عباس آباد مابين نطنز وكاشان واقع شده است."
پستها
0 : توضیحات:
ارسال یک نظر